.: Daily words of Wisdom

Daily words of Wisdom

Daily words of Wisdom

Today’s Words of Wisdom

If you want extraordinary results, put in extraordinary effort.

Ер бусын үр дунг хүсэж байгаа бол ер бусын зүтгэл чармайлтыг гарга.

Today’s New Vocabulary Words

1) Хяруу – frost on the ground (эрт хяруу унах – an early frost)

2) Алдас – mistake, sin

3) Жигтэй – (slang) weird, peculiar, strange, quirky, wacky, odd

4) Хөл алдах – (slang) to be very happy (normal meaning is lose your footing, come upon hard times)

5) Эгзэгтэй – critical (эгзэгтэй үе – when the chips are down)

Today’s Words of Wisdom

Even more important than the will to win is the will to prepare to win.

Ялах хүсэлтэй байх нь чухал ч ялахад бэлтгэх хүсэлтэй байх нь илүү чухал.

Let’s use this day as an opportunity to become one step closer to achieving our goals. Let’s stop doing what doesn’t produce results and start being effective. Let’s work harder and smarter today than we did yesterday.

Today’s New Vocabulary Words

1) Хэмнэл – ¹measure, ²pulse, ³rhythm, tempo, beat, metre (шүлгийн хэмнэл – metre in poetry, судасны цохилтын хэмнэл - pulse)

2) Сүүл холбох, авиа нийцэх – to rhyme

3) Хорго – shelter, cage, box (загасны хорго – аквариум – aquarium) “Ким Жон Ил-н шарилыг шилэн хоргонд нойрсууллаа” – Kim Jon Ill’s body was laid to rest in a glass box.

4) Гонж – hopeless, impossible, useless

5) Үнэрхэх – ¹to overestimate, ²to force others to beg

Today’s Words of Wisdom

Growing up, I was raised in a family who recognized the value of work. My maternal grandfather was a laborer, and my paternal grandfather was a horse farmer. My father was also an extremely hard worker and I spent much of my childhood working on our farm. My grandfather and father would often repeat the following five words to me, “Take pride in your work.” (“Ажлаараа бахарха.”) Taking pride in your work means that you realize that your work is a reflection of your character. We should work so well that we are proud of the achievements we accomplish. Nothing should be done insufficient or short of what would make us proud.

Today’s New Vocabulary Words

1) Ойрхи Дорнод – Middle East

2) Өргөн зурвасын интернэт – broadband

3) Тодотгол – attribute, amendment (төсвийн тодотгол – budget amendment)

4) Нөхцөл үйл үг/дайвар үг - adverb

5) Арзасхийх – to be horrified, terrified

Today’s Words of Wisdom

If you want to know how rich you are, count all of the blessings you have that money cannot buy.

Өөрийгөө хэр их баян гэдгийг хэмжиж үзье гэвэл мөнгөөр авч чадахгүй бүх адислал ивээлүүдээ тоолоод эрэгцүүлэн бодож үз.

Today’s New Vocabulary Words

1) Унтууцах – to be irritated, annoyed

2) Цухалдах – to be angry, irritated, furious, upset

3) Сэнхрүүлэх – to enlighten, to edify, to teach, to illuminate

4) Зовних – to feel anxiety, to feel uneasy, (сэтгэл зовних – to worry)

5) Азнах – to delay for a while

Today’s Words of Wisdom

For today’s words of wisdom, I’d like to share an article that I found inspiring: http://www.linkedin.com/today/post/article/20130128162711-15077789-11-simple-concepts-to-become-a-better-leader

11 Simple Concepts to Become a Better Leader (Илүү Сайн Удирдагч Болох 11 Энгийн Зарчмууд)

1. Listening (Сонсох чадвар)

2. Storytelling (итгүүлэх чадвар, сонирхолыг татах чадвар)

3. Authenticity (жинхэнэ бодит чанар)

4. Transparency (илэн далангүй байдал)

5. Team Playing (Багаар хамтарч ажиллах чадвар)

6. Responsiveness (шуурхай хариулах, харилцааны соёл)

7. Adaptability (зохицох чадвар)

8. Passion (хүсэл тэмүүлэлтэй ажиллах)

9. Surprise and Delight (алмайруулах чадвар, гайхуулах чадвар – “доогуур амлаж дээгүүр биелүүл”)

10. Simplicity (энгийн хялбар байдал)

11. Gratefulness (талархалтай байх чадвар)

The Golden Rule: Above all else, treat others as you’d like to be treated (Алтан Дүрэм: Бүхнээс чухал нь өөрт чинь хандахыг хүсч байгаатай адил бусдад ханд.)

Today’s New Vocabulary Words

1) Хонгил – cellar, tunnel

2) Зутруу – misery, poverty (зутруухан өвөлжиж байсан – to suffer through the winter in poverty)

3) Хуучлах – for the elderly to converse, reminisce

4) Дамнуурга – stretcher for the injured, sick

5) Бөс – fabric, cloth (бөс даавуу)

Today’s Words of Wisdom

Life is 10% what happens to you and 90% how you react to it.

Амьдралын үр дүн нь бидэнд юу тохиолддог нь 10%, үүнд яаж хандах нь 90%.

Today’s New Vocabulary Words

1) Ганзага – the straps on a saddle for tying down objects

2) Даалимба – some sort of thick cloth used to make deels, хөөрөгийн уут, and other things (can anyone describe this type of fabric to me?)

3) Дурдан – some kind of silk (торго дурдан) (can anyone describe this type of fabric to me?)

4) Хаваас – quilting, stitching,

5) Таалал төгсөх – to pass away

Today’s Words of Wisdom

As a small businessperson, you have no greater leverage than the truth.

Жижиг бизнэс эрхлэгчийн хувьд, үнэнээс хүчтэй хөшүүрэгийн нөлөө гэж үгүй.

01.28.2013

Today’s New Vocabulary Words

1) Зээлжих зэрэглэл – credit rating

2) Сүндэрлэх – to rise up, to shoot up, to tower

3) Цэц – ¹accuracy, ²court (цэц булаалдах – to argue, fight over accuracy, үндсэн хуулийн цэцийн дарга – chief justice of the supreme court)

4) Дэв – ¹filth, impurity, ²rank, degree (жишээ нь архины дэв, зэрэг дэв)

5) Эрэн сурвалжлах – to investigate (police), to search (manhunt)

Today’s New Words of Wisdom

To become a mother/father is easy. To be a mother/father is a challenge.

Ээж/Аав болох нь амархан. Ээж/Аав байх нь бэрхшээлтэй туршилт.

Today’s New Vocabulary Words

1) Төвхнүүлэх – to arrange things in order

2) Зангараг – scope, dimension, range

3) Яншуй - parsley

4) Согог – abnormality, defect, disability (жишээ нь ярианы согог – speech impediment, зүрхний согог – heart abnormality, мэдрэлийн согог – mental disability, төрөлтийн согог – birth defect)

5) Тэрлэх – to write (үг тэрлэх – to write (novelist))

Today’s Words of Wisdom

Impossibilities are the conditions for a miracle.

Боломжгүй зүйлүүд нь гайхамшигт илрэлийн нөхцөл байдал

Today’s New Vocabulary Words

1) Угаартах – to suffer from carbon monoxide poisoning

2) Унц - ounce

3) Нугасгүй – to be fond of, to like (use оршихын тийн ялгал: жишээ нь хүүхнүүдэд нугасгүй хүн)

4) Хэрсүү – sensible, prudent, insightful

5) Гарьд – ¹one of the ranks in wrestling, ²bird of mythology

Today’s Words of Wisdom

"Pain is inevitable, but misery is optional."

“Өвчдөлт бол зайлшгүй юм, харин гаслан зовлон нь хүний сонголт.”

Today’s New Vocabulary Words

1) Үе мөчний үрэвсэл – arthritis

2) Идээт үрэвсэл - ulcer

3) Атал – yet (however)

4) Гөлмөн төмөр – iron sheet (sheet metal)

5) Ширмэн – cast iron (жиш: ширмэн хийцтэй)

Today’s Words of Wisdom

100% бүтэхгүй ажил байсан ч хийгээд үзсэн хүнд туршлага үлддэг.

Today’s New Vocabulary Words

1) Нэрийдэл – pretense, name, guise

2) Хумслах – to clip, to steal a bit (жишээ нь “хувьчлал нэрийдлээр хумслаад байгаа юм биш үү?”)

3) Мөнгөн гүйлгээ – cash flow

4) Чавганц – old woman

5) Өртөмтгий – susceptible

Today’s Words of Wisdom

Today’s New Vocabulary Words

1) Балагтай - troublesome

2) Хайлш – alloy (жишээ нь төмөрлөгийн хайлш)

3) Сонгомол - select

4) Шүдээ хавирах – to grind one’s teeth

5) Эрс – drastically (жишээ нь хүйтний эрч эрс чангарна)

Today’s Words of Wisdom

You were designed with two ears but only one mouth. The ears cannot close; the mouth can.

Та хоёр чихтэй харин нэг л амтай бүтээгдсэн. Чих хаагдаж чадахгүй; ам хаагдаж чадна.

Today’s New Vocabulary Words

1) Зөн билэгч – clairvoyant, fortune teller

2) Амбиц – ambition

3) Эгээрэх – to neglect

4) Өмчирхөх – to own, possess

5) Хийцтэй – enriched (уран хийцтэй - skillful, нарийн хийцтэй багаж – fine instrument, хийцтэй цай – enriched tea)

Today’s Words of Wisdom

Варен Бөфетийн Зөвлөмжөөс

Мөнгө олох тухай – “Дан ганц орлогын эх сурвалжанд бүү хараат бай. Хоёр дахь эх сурвалжтай болохын тулд хөрөрнгө оруул.”

Мөнгө зарцуулах тухай – “Хэрвээ хэрэггүй зүйлсийг худалдаж авбал удахгүй хэрэгтэй зүйлсийг зарах хэрэгтэй болно.”

Мөнгө хадгалах тухай – “Мөнгө зарцуулсаны дараа үлдэгдлийг хадгалах биш харин мөнгө хадгалсаны дараа үлдэгдлийг нь зарцуул.”

Аз турших тухай – “Голын гүнийг хэзээ ч хоёр хөлөөр шалгах ёсгүй.”

Хөрөнгө оруулах тухай - “Хамаг өндөгөө нэг л сагсанд бүү хий.”

Горьдлогын тухай - “Үнэнч шударга байдал маш үнэтэй бэлэг. Хямд хүмүүсээс битгий горьд.”

Today’s New Vocabulary Words

1) Пүнлүү – salary, wage (цалин пүнлүү)

2) Албан хаагч (official)vs. эрх баригч (authority)

3) Онилох – to aim

4) Тэнүүлч – homeless, vagrant, drifter

5) Хөсөрдүүлэх – to misuse, ignore, violate (зөрчин хөсөрдүүлэх – to violate, ignore, үүргээ хөсөрдүүлэх – dereliction of duty, итгэлийг хөсөрдүүлэх – to abuse/violate trust)

Today’s Words of Wisdom

“When you have nothing to say, say nothing." - Charles Caleb Colto

“Хэлэх юм байхгүй үед юм битгий хэл.” – Чарлз Кэйлэб Колто

Today’s New Vocabulary Words

1) Холер өвчин – cholera

2) Шуудуу – a ditch, canal (суваг шуудуу)

3) Өртөөлөх – to relay (a message)

4) Зуух – to bite, clench in teeth(жишээ нь зээр зуусан матар)

5) Хуудуутай – careless, untrustworthy, unreliable (хуудуутай мэдээ – erroneous information)

Today’s Words of Wisdom

01.11.2013

Today’s New Vocabulary Words

1) Хүчил төрөгч - oxygen

2) Исэл - oxide

3) Нүүрс төрөгч – carbon (нүүрс төрөгчийн исэл – carbon monoxide)

4) Нүүрс төрөгч давхар (хоёрдогч) исэл – carbon dioxide

5) Цинк (цайр) - zinc

6) Аммиак давхар (хоёрдогч) исэл – ammonia dioxide

Today’s Words of Wisdom

01.09.2013

Today’s New Vocabulary Words

1) Тэлэх – to spread out, to stretch out, to broaden, to develop, to dilate

2) Горилох – to try out, compete for (ажил горилогч – job applicant, applicant, шагнал горилогч – contestant)

3) Налгар – pleasant, calm, quiet (налгар намар – pleasant, warm fall)

4) Боом өвчин – anthrax (үхрийн боом өвчин – cowpox)

5) Бишгүүр – a reed pipe (recorder)

Today’s Words of Wisdom

You can accomplish anything you want in life provided you don't mind who gets the credit. - Harry S. Truman
Хэнд нэр алдар нь очихыг үл тоож хандвал чи энэ амьдралд юу хүссэнээ бүтээх боломжтой. – Харри С. Трүмэн

I am very thankful for you all. Let’s all work hard and smart today, more so than in days before.

Sincerely,

Garrett Wilson

Director – Wagner Asia Truck & Tire

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ХИЧЭЭЛ №1

To be-Am/Is/Are (To be үйл үг)

To be
үйл үг нь англи хэлний хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг үйл үг юм. Энэ нь туслах ба гол үйл үг болон хэрэглэгдэж болно. Бараг бүх үйл үгнүүд
ямар нэг төрлийн үйл хөдлөлийг илэрхийлж байдаг бол To be үйл үг нь дангаараа хэрэглэгдэж байгаа тохиолдолд ихэвчлэн нөхцөл байдлыг
илэрхийлэхэд ашиглагдана. Энэ үйл үг хүн, юмс, үзэгдлийг тодорхойлж хэлэхэд мөн харилцаа, сэтгэлийн хөдөлгөөн зэргийг илэрхийлдэг. Маш энгийнээр
тодорхойлвол одоо цаг дээр:

1. Мэдээллийн шинжтэй

I am a doctor.

That is a car.

They are students

2. Шинж тэмдэгийн чанартай

She is beautiful.

My grandmother is very old.

Richy is rich.

3. Байрлал заасан гэсэн утгуудыг илэрхийлдэг

The key is under the table.

There is a tree behind our house.

To be
үйл үг ганц ба олон тоон дээр хувирч хэрэглэгддэг

Ганц тоо		Олон тоо
I	am	You	are
You	are	We	are
He/She/It	is	They	are

Am/Is/Are

Асуулт	Зөвшөөрсөн өгүүлбэр +		Үгүйсгэсэн өгүүлбэр -
Ганц тоо	Бичгийн хэлбэр	Ярианы товчилсон хэлбэр	Бичгийн хэлбэр	Ярианы товчилсон хэлбэр
Am I?	I am	I`m	I am not	I`m not
Are you?	You are	You`re	You are not	You`re not эсвэл You aren`t
Is he? Is she? Is it?	He is She is It is	He`s She`s It`s	He is not She is not It is not	He isn`t She isn`t It isn`t эсвэл He`s not She`s not It`s not
Олон тоо
Are we?	We are	We`re	We are not	We aren`t эсвэл We`re not
Are you?	You are	You`re	You are not	You`re not эсвэл You aren`t
Are they?	They are	They`re	They are not	They aren`t эсвэл They`re not

Жишээ нь:

Description: http://edu.olloo.mn/english/content_files/picture/images1.jpg

He is a teacher.

Тэр бол багш.

Description: http://edu.olloo.mn/english/content_files/picture/images2.jpg

The Boy is plaуing now.

Жаал хүү бол одоо тоглож байна.

Description: http://edu.olloo.mn/english/content_files/picture/4055.jpg

He is tired.

Тэр бол ядарчихаж.

Жишээ нь:

	Am/Are	Is
Нэр үгтэй	*Are* you an English teacher? Та англи хэлний багш уу?	Mr.Bean is an English teacher. Бэн бол англи хэлний багш.
Тэмдэг нэртэй	I`m tired. Би ядарч байна.	She`s English. Тэр бол англи хүн.
Байрлал болон цаг хугацааг тайлбарлахад	They`re at home. Тэд гэртээ байгаа.	It`s 9 o`clock. Одоо 9 цаг болж байна.
Нас хэлэхэд	I`m 44. Би 44 тэй.	He`s 2 years old. Тэр 2 настай.
Одоо үргэлжилсэн цагийн хэлбэрт	We`re learning English. Бид англи хэл сурч байгаа.	She`s teaching English. Тэр англи хэл зааж байна.

	Am/Are	Is
Асуулт	"Am I disturbing you?" Би танд саад болж байна уу?	"Is this your coat?" Энэ таны хүрэм үү?
Зөвшөөрсөн хариулт + *Yes*	"Yes, you are. We`re very busy." Тийм, саад болж байна. Бид маш завгүй байна.	"Yes, it is" Тийм, мөн.
Үгүйсгэсэн хариулт - No	"No, you`re not. We aren`t very busy." Үгүй, чи саад болоогүй. Бид завтай байна.	"No, it isn`t" Үгүй, энэ биш.

Greetings (Мэндчилгээ)

Видео vзэх

Everyday Greetings
-
Өдөр дутмын мэндчилгээ

Good morning - Өглөөний Мэнд

Аудио сонсох

Good afternoon - Өдрийн мэнд

Аудио сонсох

Good evening - Оройн Мэнд

Аудио сонсох

Goodbye - Баяртай

Аудио сонсох

Good night - Сайхан амраарай

Аудио сонсох

Occasional Greetings
-
Баяр ёслол ба тусгай үйл явдлын мэндчилгээ

Happy Christmas
эсвэл Merry Christmas

Happy New Year!
-
Шинэ жилийн мэнд хүргэе!

Happy Easter -
Улаан өндөгний баярын мэнд

Good Luck -
Амжилт хүсье

Congratulations! -

Баяр хүргэе!

Well done -
Сайн байна

Get well soon -

Хурдан эдгээрэй

Shaking Hands -
Гар барин мэндчилэх

Хэн нэгэнтэй анх уулзаж байгаа тохиолдолд бид гар гараа барин How do you do? эсвэл Nice to meet you гэж
хэлдэг.

How do you do?
гэдэг нь асуулт биш Сайн байна уу гэсэн утгыг илэрхийлдэг.

Залуус Give me five! гэж хэлэн гарын алгаа хооронд нь хавсардаг.

Бид сайн таньдаг хүмүүстэйгээ гар бариад байдаггүй.

Naturally speaking
-
Энгийн ярианд хэрэглэхдээ

Жишээ нь:

Mr. Bean	Good morning, Mrs. Breuer
Mrs. Breuer	Good morning, Mr. Bean. How are you?
Mr. Bean	I am fine thanks and you?
Mrs. Breuer	Not too bad. Mr. Bean this is my husband Michael, Michael this is Mr. Bean my English teacher.
Mr. Breuer	Nice to meet you.
Mr. Bean	Nice to meet you too. Are you from Germany, Mr. Breuer?
Mr. Breuer	Yes, East Germany, from Dresden. And you, are you from London?
Mr. Bean	No, I am from Derby but I live in London now.
Mrs. Breuer	Well, goodbye Mr. Bean. It was nice to see you.
Mr. Bean	Goodbye.

Formal and Informal Greetings and Introductions

Албан ба албан бус мэндчилгээнүүд болон танилцуулга

First meetings -

Анхны уулзалт

Formal	Introducing yourself - Өөрийгөө танилцуулах	Introducing others -бусдыг танилцуулах	Responding - хариулах
	How do you do? My name is Lynne Hand. Сайн байна уу. Миний нэрийг Лин Ханд гэдэг.	Mrs Hand, may I introduce my boss, This is Mr. Smith. Хатагтай Хээнд, танд даргаа танилцуулах гэсэн юм. Энэ бол ноён Смит.	Nice *to meet you* Mrs. Hand. Танилцахад таатай байна, хатагтай Хээнд.

	Hello Lynne Hand. I am the owner of this web site. Сайн байна уу Лин Хээнд. Би энэ вебсайтны эзэн нь байна.	Lynne I would like you to meet John Smith our salesman. John, this is Lynne Hand. Лин, таныг манай худалдагч Жонн Смиттэй танилцуулах гэсэн юм. Жонн, энэ хүн бол Лин Хээнд.	*Nice to meet you* Lynne. Танилцахад таатай байна, Лин.

	Lynne Hand, the owner. Дарга, Лин Хээнд.	Lynne, meet John, my husband. John, this is my friend Lynne. Лин, миний нөхөр Жоннтой танилц. Жонн, энэ миний найз Лин.	Hi Lynne. How are you? Сайн уу, Лин. Юу байна даа?
Informal	Introducing yourself- Өөрийгөө танилцуулах	Introducing others -бусдыг танилцуулах	Responding- хариулах
	Hi My name is Hand. Сайн уу, миний нэрийг Хээнд гэдэг.	Hand, can I introduce my boss, This is Mr. Smith. Хээнд, таныг дарга ноён Смиттэйгээ танилцуулах гэсэн юм.	Nice *to meet you* Mrs. Hand. Танилцахад таатай байна, хатагтай Хээнд.
	Hi Hand. I am the owner of this web site. Сайн уу, Хээнд. Би энэ вебсайтны эзэн.	Hand I want you to meet with Smith our salesman. John, this is Hand. Хээнд, би таныг худалдагч Смиттэйгээ танилцуулая. Жонн, энэ бол Хээнд.	*Nice to meet you* Hand. Танилцсандаа таатай байна, Хээнд.
	Hand, the owner. Дарга, Хээнд.	Hand, this is John, my husband. John, this is my friendHand. Хээнд, энэ бол Жонн, миний нөхөр. Жонн, энэ миний найз Хээнд.	Hi Hand. Сайн уу, Хээнд.

Next meeting -
Дараагийн уулзалт

Formal	Greeting - Мэндлэх	Responding -Хариулах
	Hello, Mrs. Hand. It is nice to *see you* again. Сайн байна уу, хатагтай Хээнд. Тантай дахин танилцахад таатай байна.	What a pleasant surprise! *How are you*? It is been for a while. Ямар гайхалтай учрал вэ. Юу байна даа. Удаан уулзсангүй шүү.
	*Good morning* Mrs. Hand. How are you today? Өглөөний мэнд хатагтай Хээнд. Өнөөдөр ямар байна?	I am very well thank you. And you? Тун сайн, баярлалаа. Харин та?
	*Good afternoon* Mr. Reed. It is good to see you. Өдрийн мэнд ноён Рийд. Тантай уулзахад таатай байна.	Thank you. It is *nice to see you* too. How are things going? Баярлалаа. Таньтай ч гэсэн танилцахад таатай байна. Юу байна даа?
	Hello Petra. *How are you doing*? Сайн байна уу, Петра. Ямаршуухан байна даа?	Fine thanks. What is new with you? Зүгээр ээ, баярлалаа. Сонин юу байна даа?
	Hi Dieter! How is it going? Сайн уу, Дийтэр. Ямаршуухан байна даа?	It is not too bad, busy as usual. Муугүй шүү, хэвэндээ завгүй л байна.

Informal	Greeting - Мэндлэх	Responding- Хариулах
	Hi Hand. Nice to *see you* again. Сайн уу, Хээнд. Дахин уулзахад сайхан байна.	Hey, *what`s up?* Long time haven`t seen you. Хөөе, юу байна даа? Удаан уулзсангүй шүү.
	Hi Hand. How are you? Сайн уу, Хээнд. Юу байна даа?	Fine thanks and you? Сайн, баярлалаа. Харин таниар?
	Hi Mr.Reed. Nice to see you. Сайн уу, ноён Рийд. Тантай танилцахад таатай байна.	*Nice to see you* too. How are you? Надад ч гэсэн мөн адил. Юу байна даа?
	Hello Petra. *How are you doing*? Сайн байна уу, Петра. Ямаршуухан байна даа?	Fine thanks. *What is new?* Зүгээрээ, баярлалаа. Сонин юу байна?
	Hi Dieter! How is everything? Сайн уу, Диэтэр. Хэр байна даа?	*Not bad.* Муугүй шүү.

Видео vзэх

Хүн болон газар нутаг заасан тэмдэг нэрс

Хүн болон газар нутгийг заасан зарим нэг тэмдэг нэрийг сурцгаая:

Хүн болон газар нутгийг заасан тэмдэг нэрүүд - гадаад үзэмж
beautiful - сайхан	Pretty - хөөрхөн, гоо үзэсгэлэнтэй	Ugly - Муухай, царай муутай

Хувь хүний шинж чанар, газар нутгийн онцлог шинжийг заасан тэмдэг нэрүүд
Lovely - сайхан, аятайхан	Nice - гоё, хөөрхөн, сайхан	all right - бүх юм зүгээр	Awful - аймаар муухай	Horrible - аймаар, муухай	Terrible - аймшигийн муухай

Хүн, газар нутаг, эд юмсыг заасан тэмдэг нэрийг асуух асуултууд

Хүнд	Асуулт	Хариулт
Гадаад төрх	What does David *look* like? Дэйвид ямархуу харагддаг вэ?	Oh, he`s handsome. He`s tall with fair hair. Өө тэр сайхан залуу ш дээ. Өндөр, цайвар үстэй.
Хувийн шинж чанар	What is he like? Тэр ямар залуу вэ?	He`s a lovely man. Тэр маш дажгүй залуу.

Газар нутаг	Асуулт	Хариулт
Харагдац	What does Tuscany look like? Tuscany ямархуу газар юм бэ?	Oh, it`s a very pretty place. Өө, маш сайхан газар ш дээ.
Онцлог шинж	What is Tuscany like? Tuscany ямар вэ?	It"s a lovely place. Гоё газар.

Эд юмс	Асуулт	Хариулт
Гаднах байдал	What is the new Jaguar car like? Шинэ Ягвар ямархуу машин бэ?	Oh, it`s really beautiful car. Үнэхээр сайхан машин.
Онцлог шинж	What is new Jaguar? Шинээр гарсан Ягвар ямар вэ?	It`s a very comfortable car. Маш тохилог машин.

Эсрэг утгатай үгнүүд
big / large - Том "It`s a large animal."	Small - Жижэг "It`s a small animal."
Clean - Цэвэр "She`s a clean little girl."	Dirty - Бохир "She`s a dirty little girl."
Friendly - Нөхөрсөг "They`re friendly people."	Unfriendly - Нөхөрсөг бус "They`re unfriendly people."
Expensive - Үнэтэй "It`s an expensive car."	Cheap - Хямд "It`s a cheap car."
Good - сайн "He`s a good boy."	Bad - Муу "He`s a bad boy."
Tall - Өндөр "He`s a tall man."	Short - Нам "He`s a short man."
Long - Урт "She has long hair."	Short - Богино "She has short hair."
Comfortable - Тав тухтай "It`s a comfortable chair."	Uncomfortable - Тохигүй "They`re uncomfortable chairs."
Happy - Аз жаргалтай "It`s a happy face."	Sad - Гунигтай "It`s a sad face."
New - Шинэ "It`s a new car."	Old - Хуучин "It`s an old car."

Анхаар !

Ялгац гишүүний тухай дүрмийг санаж ав, "а" юмуу "an" - ийн алийг нь хэрэглэх вэ гэдэг нь нэр үгээсээ шалтгаалан өөр өөр
байна.

Жишээ нь:

It`s a car.

It`s a new car.

It`s an old car.

Харилцан яриа

Mr. Bean meets Mr. Breuer again at a party.

Mr. Bean:	Hello, Mr Breuer. It`s nice to see your again.
Mr. Breuer:	Mr Bean, what a nice surprise! How are you?
Mr. Bean:	I`m fine thanks, and how is Mrs Breuer?
Mr. Breuer:	She`s OK thank you. She"s getting a new teacher next week, a Miss Burton. What"s she like?
Mr. Bean:	Don`t worry she"s very nice. She"s really friendly.
Mr. Breuer:	Oh that`s good to know. You come from Derby, don"t you Mr Bean?
Mr. Bean:	Yes, that`s right.
Mr. Breuer:	What`s it like?
Mr. Bean:	It`s a big city in the Midlands. It`s a really nice city to live in and the people their are very friendly. What`s Dresden like?
Mr. Breuer:	Dresden is a very large city in the East of Germany. It`s beautiful in parts but quite ugly in others. There have been a lot of changes recently.
Mr. Bean:	Yes, I can imagine.

Анхаар !

* all right, awful, bad, beautiful, big, cheap, clean, comfortable, dirty, expensive, friendly, good, happy, horrible, large, long, lovely, new, nice, OK,
sad, short, small, tall, terrible, uncomfortable and unfriendly

эдгээр нь нэр үгийг тодотгодог тэмдэг нэрүүд юм.

*

very, quite, really and slightly

эдгээр нь тодотголууд ба тэмдэг нэрийг тодотгож байдаг.

Alphabet-Цагаан толгой

Англи хэлний цагаан толгойд 26 үсэг байдаг.

audio1

Үсэг	Галиг	Дуудлага	Үсэг	Галиг	Дуудлага
A a	[ei]	ээе	P p	[pi:]	пи
B b	[bi:]	би:	Q q	[kju:]	кью
C c	[si:]	си:	R r	[a:]	а:
D d	[di:]	ди:	S s	[es]	э:с
E e	[i:]	и:	T t	[ti:]	ти:
F f	[ef]	э:ф	U u	[ju:]	юү
G g	[dзi:]	жи	V v	[vi:]	ви:
H h	[eit∫]	эйч	W w	[dΛblju:]	дабльюу
I i	[ai]	аая	X x	[eks]	экс
J j	[dзei]	жээе	Y y	[wai]	yай
K k	[kei]	кээе	Z z	[zed]	зэд
L l	[el]	э:л
M m	[em]	э:м
N n	[en]	э:н
O o	[ou]	өү

Vowels -
Эгшиг

Эгшиг	Галиг	Дуудлага
A	[ei]	эй
E	[i:]	и:
I	[ai]	аая
O	[ou]	өү
U	[ju:]	юү

Өргөн хэрэглэгддэг тэмдэглэгээнүүд

. full stop - цэг

, comma - таслал

? question mark - асуултын тэмдэг

! exclamation mark - анхааралын тэмдэг

: colon - тодорхойлох цэг

; semi-colon - хагас тодорхойлох цэг

- hyphen (dash) - дундуур зураас

& ampersand - бас гэсэн тэмдэг

/ slash (forward slash) - налуу зураас-урагшаа налуу зураас

(backward slash) - хойшоо налуу зураас

@ at - имэйлийн тэмдэг

# hash - чагт, дугаар гэсэн тэмдэг

£ pound symbol - паунд

€ euro symbol - евро

$ dollar symbol - доллар

* asterisk-од

` grave accent-үгийн үе тэмдэглэх тэмдэг

" quotation mark-иш татсан хашилт

( ) bracket-хаалт

[] square bracket-дөрвөлжин хаалт

{ } left / right brace-их хаалт

< > left / right angle bracket-булангын хаалт

%-percent -хувь

_ underscore -доогуур зураас

About people-Хүмүүсийн тухай

Who is this? Энэ хэн бэ?

Who are they? Тэр хүмүүс хэн бэ?

Who is this? - Энэ хэн бэ?	What is her name? - Түүний нэр хэн бэ?	Where does she come from? - Тэр хаанаас ирсэн бэ?	Where does she live? - Тэр хаана амьдардаг вэ?	What nationality is she? - Тэр ямар үндэстэн бэ?
It`s Ingrid. Энэ Ingrid.	Her name is Ingrid. Түүний нэрийг Ingrid гэдэг.	She comes from Sweden. Тэр Шведээс ирсэн	She lives in US. Тэр Америкад амьдардаг.	She`s Swedish. Тэр Швед хүн.
He`s Napoleon. Тэр Napoleon.	His name is Napolean Bonaparte. Түүний нэрийг Napoleon Bonaparte гэдэг.	He comes from France. Тэр Францаас ирсэн.	He`s dead. Тэр нас барчихсан.	He`s French. Тэр Франц хүн.
Who are they? -Тэд хэн бэ?	What are their names? - Тэдний нэрийг хэн гэдэг бэ?	Where do they come from? - Тэд хаанаас ирсэн бэ?	Where do they live? - Тэд хаана амьдардаг бэ?	What nationality are they? - Тэд ямар үндэстэн бэ?
They`re the Beatles-Тэд Битлз.	Their names are John Lennon, Paul McCartney, Ringo Starr and George Harrison. Тэдний нэрийг Жон Леннон, Пол Макартин, Ринго Стар, Жорж Харисан гэдэг.	They come from England. Тэд Англиас ирсэн.	John Lennon and George Harrison are dead. Paul lives in England and Ringo lives in Monte Carlo. Жон, Жорж 2 нас барсан. Пол, англид, Ринго Монте Карлод амьдардаг.	They`re British. Тэд бол Англичууд

Анхаар:

Where do you come from? = Where were you born?

Чи хаанаас ирсэн бэ эсвэл чи хаана төрсөн бэ гэж асууж болно.

Where do you live? = Where do you live now?

Чи хаана амьдардаг вэ эсвэл чи одоо хаана амьдарч байгаа вэ гэж асууж болно.

Жишээ нь:
"I come from England, but I live in Germany."
Би англиас ирсэн гэвч би Германд амьдардаг.

What to say
-
Яаж хэлэх

Question - Асуулт	Short answer - Товч хариулт	Long answer - Гүйцэд хариулт
"What`s your name?"	"It`s Lisa."	"My name is Lisa Hand."
"Where are you from?"	"From England."	"I come from England."
"Where do you live?"	"In Darmstadt."	"I live in Darmstadt."
"What`s your nationality?"	"I`m English."	"My nationality is English."

Харилцан яриа:

What`s your name please? Таны нэр хэн бэ?	Mr. Bean. Бэн.
Do you come from London? Та Лондонгоос ирсэн үү?	No I come from Derby.Үгүй, би Дэрбигээс ирсэн.
Do you live in Derby? Та Дэрбид амьдардаг уу?	No, I live in London. Үгүй би Лондонд амьдардаг.
Are you English? Та англи уу?	Yes, I am. Тиймээ.
Thank you. Баярлалаа.	You`re welcome. Зүгээр.

Хүнийг хүндэтгэн дуудах хэлбэр ба цол хэргэм

Master	Залуухан эрэгтэй Орчин үед ховорхон хэрэглэдэг болсон.	Master William
Mr	Насанд хүрсэн эрэгтэй хүн (гэрлэсэн, гэрлээгүй)	Mr. Bean
Mrs	Эмэгтэй (гэрлэсэн)	Mrs. Hand
Miss	Залуухан болон насанд хүрсэн эмэгтэй (гэрлээгүй)	Miss Marple
Ms	Эмэгтэй (гэрлэсэн гэвч одоо нөхөргүй) Ажил хэрэгт ихэвчлэн хэрэглэдэг.	Ms. Roddick

Одоо үргэлжлэх цагийн зөвшөөрсөн хэлбэр - I am doing

Одоо үргэлжлэх цаг

Subject +

үйл үг
+ ing
(
яг ярьж буй цаг хугацаанд буюу ОДОО болж буй үйл явдалд хэрэглэнэ.
)

Am/Is/Are doing
"What am I doing?" Би юу хийж байна вэ?	"I am standing." Би зогсож байна.
"What is he doing?" Тэр эрэгтэй юу хийж байна вэ?	"He is sitting." Тэр эрэгтэй сууж байна.
"What is she doing?" Тэр эмэгтэй юу хийж байна вэ?	"She is walking." Тэр эмэгтэй алхаж байна.
"What is it doing?" Тэр юу хийж байна вэ?	"It is running." Тэр гүйж байна.
"What are they doing?" Тэд нар юу хийж байна вэ?	"They are playing." Тэд нар тоглож байна.
"What are we doing?" Бид нар юу хийж байна вэ?	"We are surfing the Internet." Бид нар интернэтээр аялаж байна.

Зөв бичих дүрэм:

2 дараалсан гийгүүлэгчээр төгссөн үгний ард -ing залгах	To walk	walk + ing	walking
2 эгшиг + гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To sleep	sleep + ing	sleeping
Эгшиг + g гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To jog	jog + ing	jogging
Эгшиг + m гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To swim	swim + ing	swimming
Эгшиг + n гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To run	run + ing	running
Эгшиг + p гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To shop	shop + ing	shopping
Эгшиг + t гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To put	put + ing	putting
-ie - ээр төгссөн үгс	To die	die + ing	dying
-e - ээр төгссөн үгс	To phone	phone + ing	phoning
-у - аар төгссөн үгс	To study	study+ing	studying

* g, m, n, p, t ээр төгссөн үгүүд ing дагавар авахдаа дахин давтагдаж бичигддэг. Учир энэ нь англи хэлэнд silent sound буюу чимээгүй, сайн
сонсогддогүй учраас сүүлийн үсгийг давтаж бичдэг юм.

* ie аар төгссөн үг ing дагавар авахдаа ie нь у болж хувирдаг.

* y аар төгссөн үг ing дагавар авахдаа y нь арилахгүй шууд ing залгагдана.

*
е
ээр төгссөн үг ing дагавар авахдаа е нь арилаад шууд ing дагавар авна.

Товчилсон хэлбэр

Зөвшөөрсөн	Зөвшөөрсөн ба товчилсон	Үгүйсгэсэн	Үгүйсгэсэн ба товчилсон
I am	I`m	I am not	I`m not
You are	You`re	You are not	You aren`t
He is	He`s	He is not	He isn`t
She is	She`s	She is not	She isn`t
It is	It`s	It is not	It isn`t
We are	We`re	We are not	We aren`t
You are	You`re	You are not	You aren`t
They are	They`re	They are not	They aren`t

Одоо үргэлжлэх цагийн үгүйсгэсэн хэлбэр - I am not doing

Одоо үргэлжлэх цагийн үгүйсгэсэн хэлбэр

I AM NOT DOING
Subject + am/is/are + not + verb + ing=Эзэн бие + am/is/are + үгүйсгэсэн (not) + үйл үг + ing

Present continuous
- буюу одоо үргэлжлэх цагийн ямар нэгэн үйл явдлыг илэрхийлнэ.

Үгүйсгэсэн хэлбэр:

Эзэн бие	am/is/are + not	үйл үг+ing
I	I`m not	working
You	you aren`t	doing
He	he isn`t	running
She	she isn`t	playing
It	it isn`t	raining
We	we aren`t	watching
You	you aren`t	swimming
They	they aren`t	riding

Зөв бичих дүрэм:

2 дараалсан гийгүүлэгчээр төгссөн үгний ард -ing залгах	To walk	walk + ing	walking
2 эгшиг + гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To sleep	sleep + ing	sleeping
Эгшиг + g гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To jog	jog + ing	jogging
Эгшиг + m гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To swim	swim + ing	swimming
Эгшиг + n гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To run	run + ing	running
Эгшиг + p гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To shop	shop + ing	shopping
Эгшиг + t гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To put	put + ing	putting
-ie - ээр төгссөн үгс	To die	die + ing	dying
-e - ээр төгссөн үгс	To phone	phone + ing	phoning
-y - аар төгссөн үгс	To study	study+ing	studуing

* g, m, n, p, t ээр төгссөн үгүүд ing дагавар авахдаа дахин давтагдаж бичигддэг. Учир энэ нь англи хэлэнд silent sound буюу чимээгүй, сайн
сонсогддогүй учраас сүүлийн үсгийг давтаж бичдэг юм.

* ie аар төгссөн үг ing дагавар авахдаа ie нь у болж хувирдаг.

* y аар төгссөн үг ing дагавар авахдаа y нь арилахгүй шууд ing залгагдана..

*
е
ээр төгссөн үг ing дагавар авахдаа е нь арилаад шууд ing дагавар авна.

Жишээ нь :

"I`m not sitting. I`m standing.	Би суугаагүй байна. Би зогсож байна.
"He`s not standing. He`s sitting.	Тэр эрэгтэй зогсоогүй байна. Тэр эрэгтэй сууж байна.
"She`s not running. She`s walking.	Тэр эмэгтэй гүйгээгүй байна. Тэр эмэгтэй алхаж байна.
"It`s not walking. It`s running.	Тэр алхаагүй байна. Тэр гүйж байна.
"They`re not working. They`re playing.	Тэд нар ажиллаагүй байна. Тэд нар тоглож байна.
"We`re not watching television. We`re surfing the net.	Бид нар телевизор үзээгүй. Бид нар интернэтээр аялаж байна.

Одоо үргэлжлэх цагийн асуусан хэлбэр - Am I doing?

Одоо үргэлжлэх цагийн асуусан хэлбэр

What am I doing?

What is he/she/it doing?

What are we/you/they doing?

Present continuous tense
асуух хэлбэрт Who-хэн/What-юу, ямар/Where-хаана /Why-яагаад/When-хэзээ гэсэн асуух үгүүдийг ашиглан асууж болно.

Questions -

Асуулт

Am/Is/Are doing
What am I doing? Би юу хийж байна вэ?	"I`m standing. I`m not sitting" Би зогсож байна. Би суугаагүй байна.
What is he doing? Тэр эрэгтэй юу хийж байна вэ?	"He`s sitting. He`s not standing." Тэр эрэгтэй сууж байна. Тэр эрэгтэй зогсоогүй байна.
What is she doing? Тэр эмэгтэй юу хийж байна вэ?	"She`s walking. She`s not running" Тэр эмэгтэй алхаж байна. Тэр эмэгтэй гүйгээгүй байна.
What is it doing? Энэ юу хийж байна вэ?	"It`s working. Энэ ажиллаж байна.
What are they doing? Тэд нар юу хийж байна вэ?	"They`re playing. They`re not working" Тэд нар тоглож байна. Тэд нар ажиллаагүй байна.
What are we doing? Бид нар юу хийж байна вэ?	"We`re surfing the Internet. We`re not watching television." Бид нар интернетээр аялаж байна. Бид нар телевизор үзээгүй байна.

Зөв бичих дүрэм:

2 дараалсан гийгүүлэгчээр төгссөн үгний ард -ing залгах	To walk	walk + ing	walking
2 эгшиг + гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To sleep	sleep + ing	sleeping
Эгшиг + g гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To jog	jog + ing	jogging
Эгшиг + m гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To swim	swim + ing	swimming
Эгшиг + n гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To run	run + ing	running
Эгшиг + p гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To shop	shop + ing	shopping
Эгшиг + t гийгүүлэгчээр төгссөн үгс	To put	put + ing	putting
-ie - ээр төгссөн үгс	To die	die + ing	dying
-e - ээр төгссөн үгс	To phone	phone + ing	phoning
-у - аар төгссөн үгс	To study	study+ ing	studying

* g, m, n, p, t ээр төгссөн үгүүд ing дагавар авахдаа дахин давтагдаж бичигддэг. Учир энэ нь англи хэлэнд silent sound буюу чимээгүй, сайн
сонсогддогүй учраас сүүлийн үсгийг давтаж бичдэг юм.

What to say -
Яаж хэлэх вэ?

Yes
гэж хариулах

Yes or No	Дэлгэрэнгүй хариулт	Товч хариулт
Am I learning English?	Yes, you`re learning English.	Yes, you are эсвэл Yes.
Is he/she learning English?	Yes, he/she`s learning English.	Yes, he/she is эсвэл Yes.
Are you learning English?	Yes, I`m learning English.	Yes, I am эсвэл Yes.
Are we learning English?	Yes, we`re learning English.	Yes, we are эсвэл Yes.
Are they learning English?	Yes, they`re learning English.	Yes, they are эсвэл Yes.

Answering Yes or No

Closed Question	Long answer	Short answer
Am I learning German?	No, I`m not learning German.	No, I`m not эсвэл No.
Is he/she learning German?	No, he/she`s not learning German.	No, he/she`s not эсвэл No.
Are you learning German?	No, you`re not learning German.	No, you`re not эсвэл No.
Are we learning German?	No, we`re not learning German.	No, we`re not эсвэл No.
Are they learning German?	No, they`re not learning German.	No, they`re not эсвэл No.

Answering in full

Open Question - yes эсвэл no гэж хариулахгүй	Answer
What are you doing?	I`m learning English.
What is he doing?	He`s working now.
What is she doing?	She`s washing the dishes.
What are we doing?	We`re talking about Sara`s concert.
What are they doing?	They`re dancing in the night club.

Энгийн одоо цагийн зөвшөөрсөн хэлбэр - I do

Жирийн одоо цаг

-
The present simple "I do"

Бид жирийн одоо цагийг байнга, тогтмол давтагддаг үйл явдлыг илэрхийлэхэд хэрэглэдэг.

Гуравдагч
э
тгээд дээр

(he, she, it) үйл үг нь
"s"
дагавар авна.

Жишээ

нь:

I	do	have	work	read
you	do	have	work	read
he	does	has	works	reads
she	does	has	works	reads
it	does	has	works	reads
we	do	have	work	read
they	do	have	work	read

Даваа гарагийн өглөө бүр Бений хийдэг зүйлс

Every Monday Mr Bean wakes up at 6.00 am. Даваа гараг бүр Бен өглөөний 6 цагт сэрдэг.

He gets up at 6.15 am and goes to the bathroom. Тэр 6.15-д босоод угаалгын өрөө рүү явдаг.

He usually has a shower then he has a shave and brushes his teeth. Тэр ихэвчлэн душинд ороод тэгээд сахлаа хусаж, шүдээ угаадаг.

He eats breakfast at about 7.00 am. Тэр өглөөний цайгаа 7 цагийн үед уудаг.

After breakfast he reads the newspaper. Өглөөний цайныхаа дараа тэр сонин уншдаг.

At 7.30 am he goes to work. 7.30-д тэр ажил руугаа явдаг.

Зөв бичих дүрэм:

-s
/ -sh/ -ch гийгүүлэгчээр төгссөн үгс - es дагаварыг авна:

Жишээ нь:

toss-tosses - crash - crashes - scratch - scratches

-y

гийгүүлэгчээр төгссөн үгс -ies болж хувирна:

Жишээ нь:
worry-worries - cry-cries

*
Мөн....

do-does - go-goes болдог.

Colour (Өнгө)

Үндсэн өнгөнүүд

Туслах өнгөнүүд

Завсрын өнгөнүүд

Хар ба цагаан

Жишээнүүд

Үндсэн
Өнгөнүүд

Өнгөнд 3 үндсэн өнгө байдаг. Бусад өнгөнүүд нийлээд энэ 3 өнгийг гаргаж чаддаггүй учраас үндсэн өнгө гэнэ. Энэ 3 өнгө нь -Улаан, Хөх, Шар

	Red - Улаан
	Blue - Хөх
	Yellow - Шар

Жишээ нь:

Туслах
Өнгөнүүд

Хэрвээ чи 2 үндсэн өнгийг хооронд нь холивол туслах өнгийг гаргаж авч чадна. Улаан ба хөх өнгийг
холивол үзмэн ягаан өнгө, хөх ба шар өнгийг холивол ногоон өнгө , шар ба улаан өнгийг холивол улбар шар өнгө гарна.

	+	=
	+	=
Ye	+	=

З
авсрын
Өнгөнүүд

Завсрын өнгөнүүд нь саармаг өнгөнүүд болох бор болон саарал өнгөнүүд юм.

Хэрэв чи гурван туслах өнгийг хооронд нь холивол мөн үндсэн болон туслах өнгийг хооронд нь холивол завсрын өнгийг гаргаж авна.

	Brown - Бор
	Grey -Саарал

Хар ба Цагаан

	Black - Хар
	White - Цагаан
	Pink - Ягаан
	Cream - Цайвар шар
	Light blue -Цайвар цэнхэр
	Dark blue -Гүн цэнхэр
	Light green - цайвар ногоон

Жишээ нь:

Их Британи улсын төрийн далбаа нь улаан, цагаан, хөх өнгөтэй. Great Britain flag is red, white and dark blue.
Герман улсын төрийн далбаа нь хар, улаан, шар өнгөтэй. German flag is black, red and yellow
Хаш нь үзмэн ягаан өнгөтэй. Aubergines are purple
Байцаа нь ногоон өнгөтэй. Lettuce is green
Нимбэг нь шар өнгөтэй. Lemons are yellow
Жүрж нь улбар шар өнгөтэй. Oranges are orange
Оцон шувуу нь хар ба цагаан өнгөтэй. Penguin is black and white

ENGLISH IDIOMS:
COLOURS

IDIOM 1: "black sheep (of the family)"

MEANING:
a person who is a disgrace to a family or group

EXAMPLE: Tommy is the black sheep in his family: he is the only member who has not made
a success of his life.

IDIOM 2:

"blue in the face"

MEANING:

very angry or upset, excited and very emotional

EXAMPLE:

He argued with her until he was blue in the face.

IDIOM 3: "red-letter day"

MEANING:

a day that is memorable because of some important event

EXAMPLE:

It was a red-letter day when she finally received her graduation diploma.

IDIOM 4: "white as a ghost"

MEANING:

very pale because of fear, shock, illness etc.

EXAMPLE:

My sister became white as a ghost when she saw the man at the window.

IDIOM 5: "with flying colors"

MEANING:
with great or total success

EXAMPLE:

She passed her exam with flying colors and now wants to go out and celebrate.

Энгийн одоо цагийн зөвшөөрсөн хэлбэр - I do

Жирийн одоо цаг

-
The present simple "I do"

Бид жирийн одоо цагийг байнга, тогтмол давтагддаг үйл явдлыг илэрхийлэхэд хэрэглэдэг.

Гуравдагч
э
тгээд дээр

(he, she, it) үйл үг нь
"s"
дагавар авна.

Жишээ

нь:

I	do	have	work	read
you	do	have	work	read
he	does	has	works	reads
she	does	has	works	reads
it	does	has	works	reads
we	do	have	work	read
they	do	have	work	read

Даваа гарагийн өглөө бүр Бений хийдэг зүйлс

Every Monday Mr Bean wakes up at 6.00 am. Даваа гараг бүр Бен өглөөний 6 цагт сэрдэг.

He gets up at 6.15 am and goes to the bathroom. Тэр 6.15-д босоод угаалгын өрөө рүү явдаг.

He usually has a shower then he has a shave and brushes his teeth. Тэр ихэвчлэн душинд ороод тэгээд сахлаа хусаж, шүдээ угаадаг.

He eats breakfast at about 7.00 am. Тэр өглөөний цайгаа 7 цагийн үед уудаг.

After breakfast he reads the newspaper. Өглөөний цайныхаа дараа тэр сонин уншдаг.

At 7.30 am he goes to work. 7.30-д тэр ажил руугаа явдаг.

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ХИЧЭЭЛ №2

Энгийн одоо цагийн үгүйсгэсэн хэлбэр - I do not

The Present Simple
negative -

Жирийн одоо цагийн үгүйсгэсэн хэлбэр

- "don`t" = do not | "doesn`t" = does not

Гуравдагч этгээд (he, she, it) үгүйсгэсэн хэлбэрт үйл үг нь "
s
" дагавар авна. Жишээ нь:


Do you read book? Yes, i do	Does he like candy? No, he likes ice cream

I/we/you/they	do not	do not have	do not read	do not like	do not eat	do not drink
I/we/you/they	don`t	don`t have	don`t read	don`t like	don`t eat	don`t drink
He/she/it	does not	does not have	does not read	does not like	does not eat	does not drink
He/she/it	doesn`t	doesn`t have	doesn`t read	doesn`t like	doesn`t eat	doesn`t drink

Хагас сайн өдрийн өглөө Бений хийдэг болон хийдэггүй зүйлс

On Saturday Mr Bean doesn`t wake up at 6.00 am. He wakes up at 8.00 am. Хагас сайн өдөр Бен 6 цагт сэрдэггүй.Тэр 8 цагт сэрдэг.

He doesn`t get up at 6.15 am. He gets up at 9.00 am. Тэр 6.15-д босдоггүй, 9 цагт босдог.

Everyday he doesn`t go to the post office. He goes to the post office 2 times in a week. Тэр шуудан руу өдөр бүр явдаггүй. Тэр 7 хоногт 2
удаа шуудан явдаг.

He doesn`t have a shower. He has a bath.

Тэр шүршүүрт ордоггүй, баннанд ордог.

After his shower he doesn`t have a cup of coffee. He has a shave and brushes his teeth. Шүршүүрт орсоны дараа тэр кофе уудаггүй, сахлаа
хусаж шүдээ угаадаг.

Baagii doesn`t watch TV in the morning. He watches TV until 4am. Баагий өглөөгүүр зурагт үздэггүй. Тэр өглөөний 4 хүртэл зурагт үздэг.

After breakfast he doesn`t read the newspaper. He goes for a run. Өглөөний цайны дараа тэр сонин уншдаггүй. Тэр гүйхээр явдаг.

After his run he doesn`t go to work. He usually visits friends. Гүйсний дараа тэр ажил руугаа явдаггүй. Тэр голдуу найз нартайгаа уулздаг.

Энгийн одоо цагийн асуусан хэлбэр - Do I?

Давтамжийн үйл хавсрал
(How often?-хэрхэн, хичнээн?)

Some adverbs tell us how often something is done.

Зарим нэг дайвар үг нь үйл явдал хэрхэн давтагддагыг илэрхийлдэг.

1. Давтамжийн үйл хавсрал нь Жирийн одоо цагт гол үйл үгийн өмнө ордог. Жишээ нь: I usually work on Saturdays. They never drink coffee.

2. To be үйл үгийн дараа орно. Жишээ нь: It is often cold in winter.

3. Can, do гэх мэт туслах үйл үгийн дараа орно. Жишээ нь: She can never drink vodka.

Жирийн одоо цагийн асуух хэлбэр - "Do I?"

Do	I	have	do	like	want	something?
	you	have	do	like	want
	we	have	do	like	want
	they	have	do	like	want
Does	he	have	do	like	want
	she	have	do	like	want
	it	have	do	like	want

Өдөр бүр Бений ажил дээрээ хийдэг зүйлийг асууцгаая.

"Mr Bean, what do you do?"	Бэн, та юу хийдэг вэ?	"I`m a teacher."
"What do you teach?"	Та юу заадаг вэ?	"I teach English."
"Where do you work?"	Та хаана ажилладаг вэ?	"I work at a language school in London.
"Do you usually walk to work?"	Та ажил руугаа ер нь алхдаг уу?	"No, I always drive."
"What time do you usually start your work?"	Та хэдээс ажлаа эхэлдэг вэ?	"I usually start work at 9.00 am."
"How many classes do you teach?"	Та хэдэн ангид заадаг вэ?	"I usually teach three classes a day."
"Do you ever teach evening classes?"	Та оройн цагаар заадаг уу?	"No, never. I only teach in the day."
"Do you ever teach on a Saturday?"	Та Бямбад заадаг уу?	"Yes, but only sometimes."
"Does anyone else teach English?"	Өөр хэн нэгэн англи хэл заадаг уу?	"Yes, there is one other English teacher, Miss Smith."
"Does she teach every day?"	Тэр өдөр бүр заадаг уу?	"No, she only works part-time. She teaches Monday to Wednesday. She never teaches at the weekend."
"What time do you usually finish work?"	Та ерөнхийдөө ажлаа хэдээс дуусгадаг вэ?	"I usually finish work at 4 o`clock."

Time 1-Цаг хугацааг илэрхийлэх 1

Цаг хэд болж байгааг хэлж сурцгаая

Description: http://edu.olloo.mn/english/content_files/picture/The%20time.gif

Twelve o `clock	Six o `clock
One o `clock	Seven o `clock
Two o `clock	Eight o `clock
Three o `clock	Nine o `clock
Four o `clock	Ten o `clock
Five o `clock	Eleven o `clock

Morning (Өглөө)	Afternoon (Үдээс хойш)	Evening (Орой)	Night (Шөнө)
00.01 - 12.00	12.01 to 18.00	18.01 to 22.00	22.01 - 24.00

Англи хэлэнд бид аливаа цаг тэдээс тэд өнгөрч байвал "past" гэж хэлнэ. Мөн англи хэлэнд цагийг хэлэхдээ эхлээд минутаа дараа нь цагаа
хэлдэг.

Example:

It`s twenty past nine. (9-өөс 20 минут өнгөрч байна гэж байна. Энэ нь манайхаар 9.20 болж байна гэсэн үг)

It`s 10 past 8. (8 аас 10 минут өнгөрч байна гэж байна энэ нь 8.10 болж байна гэсэн үг)

*
Хэрвээ аливаа цаг тэдээс тэдэд дутуу байна гэвэл "to" гэж хэлдэг.

Example:

It`s 25 to 6. (6 аад 25 минут дутуу байна гэж байна энэ нь манайхаар 5.35 болж байна гэсэн үг)

It`s 10 to 1. (12.50 болж байна)

* Хэрвээ яг 1, 2 цаг болж байна гэвэл "o`clock" гэдэг үгийг хэрэглэнэ.

Example:

It`s five o`clock. (5 цаг болж байна)

It` 12 o`clock. (12 цаг болж байна)

*
Мөн 15 минутыг хэлэхдээ "quarter" гэж хэлнэ. Энэ нь аливаа юмны дөрөвний нэг гэсэн үг.

Example:

It`s quarter (15 минут) to six. (6-д 15 минут дутуу байна, манайхаар 5.45 болж байна)

It`s quarter (15 минут) past 3. (3-аас 15 минут өнгөрч байна, манайхаар 3.15 болж байна)

* Хэрвээ 30 минут хэлвэл "half" гэдэг үгийг ашиглаж хэлдэг. Энэ нь (хагас) гэсэн утгатай үг юм.

Example:

It`s half past 7. (7.30 буюу 7 хагас болж байна)

It`s half past 11. (11.30 болж байна)

*
Англичууд тэдэд 30 минут дутуу байна гэж ярьдаггүй дандаа өнгөрч байгаа хэлбэр дээр ярьдаг. Тэгэхлээр үргэлж (past) гэдэг үгээ л хэрэглэнэ гэсэн үг.

* Заримдаа англи хэлэнд цагийг манайх шиг 2 хувааж хэлдэг.

Example:

It`s seven twenty-five. (Долоо хорин тав болж байна.)

It`s 3.30. (It`s three-thirty) (Гурав гуч болж байна.)

*

Заримдаа бид өглөөгүүр, үдээс хойш, оройдоо гэдэг үгийг ашиглаж хэлж болдог. Жишээ нь: in the morning, in the afternoon, in the evening.

Example:

The time was 11.30 in the morning. (Өглөөний 11 хагас болж байсан)

It was 10 o`clock in the evening. (Оройны 10 болж байсан)

*
Хэрвээ шөнө дунд гэж хэлэх бол "аt night" гэж хэлнэ, "in the evening" гэж хэлэхгүй.

Анхааруулга!

Өглөөний цагийг "AM" оройны цагийг "PM" гэж тэмдэглэдэг.

Example:

Can you come tomorrow at 10AM ? (Чи маргааш өглөөний 10 цагт ирж чадах уу?)

Yesterday I went to Baganuur at 12AM . (Би өчигдөр шөнийн 12-т Бага нуур явсан)

Анхаар!
Энд шөнийн 12 юм бол яагаад "AM" гэж гайхаж байгаа бол шөнийн 12 цагаас хойш өглөө болдог гэдгийг бүү мартаарай!

The shop closes at 6 PM. (Дэлгүүр орой 6-гаас хаадаг)

Time 2-Цаг хугацааг илэрхийлэх 2

Time (2)

Twelve o`clock

Twelve fifteen

эсвэл

Quarter past twelve

Twelve thirty

эсвэл

Half past twelve

Twelve forty-five

эсвэл

Quarter to one

Exactly
эсвэл about (Яг эсвэл ойролцоогоор)

Exactly-
яг

About-
ойролцоогоор

14.00

It`s exactly 2.00pm. Яг өдрийн 2 цаг болж байна.

14.14

It was about 2.15pm. Цаг ойролцоогоор 2.15 болж байсан.

Цаг хэд болж байгааг яаж асуух вэ?

Excuse me, what time is it, please? Уучлаарай, цаг хэд болж байна вэ?

It`s exactly eight o`clock. Яг 8 цаг болж байна.

Excuse me. Do you have the time, please? Уучлаарай, цаг байхгүй биз?

It`s half past twelve. 12.30 болж байна.

эсвэл

It`s twelve thirty. 12.30 болж байна.

Excuse me. Could you tell me the time, please? Уучлаарай, та надад цаг хэд болж байгааг хэлээд өгөхгүй юу?

It`s about half past eleven. 11.30 болж байна.

эсвэл

It`s about eleven thirty. 11.30 болж

Time 3-Цаг хугацааг илэрхийлэх 3

Time (3)
- Цагтай хамт хэрэглэгддэг угтвар үгс

Тодорхой цаг хугацаанд		Цагийн турш
"When shall we meet?" Бүгдээрээ хэзээ уулзах вэ?	"Let`s meet at 1 o`clock."	"It`s 12.45, when will you be ready?" 12.45 болж байна. Чи хэзээ бэлэн болох вэ?	"I`ll see you in an hour, at about 1.45 OK"

Дээрх жишээг тодруулвал:

*
Let`s meet at 1 o`clock. (1 цагт уулзъя) "at" гэдэг нь д, т гэсэн утгатай.

* I"ll see you in an hour, at 1.45 OK. (Цагийн дотор уулзъя, 1,45-д OK) "in" гэдэг нь дотор гэсэн
утгатай.

* Let's meet on time. (Цагтаа уулзъя) "on" гэдэг угтварыг time гэдэг үгтэй хамт хэрэглэдэг.

"I go to work in the morning." Би өглөөгүүр ажилдаа явдаг.

"I go home in the evening." Би орой гэрлүүгээ явдаг.

"I have lunch in the afternoon." Би үдээс хойш өдрийн хоолоо иддэг.

"I go to sleep at night." Би шөнө унтдаг.

Асуултууд

"What time do you open?"-
Танайх хэдэн цагт онгойдог вэ?

at
We open at ...	nine` oclock.

Example:

We open at 9 o`clock. (Манайх 9 цагт онгойдог)

We close at 6 o`clock. (Манайх 6 цагт хаадаг)

"What time do you close?"-
Танайх хэдэн цагт хаадаг вэ?

at
We close at ...	six o`clock.

When?-
Хэзээ

Time-
Цаг хугацаа

Opening Times-
Онгойх цаг

"When do you open?"-
Танайх хэзээ нээлттэй байдаг вэ?

from		to
We open from...	9 am	to	6 pm. "
But, we close from...	12 noon	to	1 pm for lunch."

Example:
Манайх өглөө 9-өөс орой 6 хүртэл онгойдог. Гэхдээ бид үдийн цайгаараа 12-оос 1 хүртэл хаадаг.

AM or PM

Morning - Өглөө	00.01 - 11.59
AM - (Шөнө дундаас өдөр дунд хүртэлх хугацаа)	00.01 hrs - 12.00
Noon or midday - Үд дунд, өдөр дунд	12.00
PM - (Өдөр дундаас хойш)	12.01 - 24.00 hrs
Afternoon - Үдээс хойш	12.01 - 18.00
Evening - Орой	18.01 - 22.00
Night - Шөнө	22.01 - 24.00
Midnight - Шөнө дунд	24.00

*
Мөн Англи хэлэнд цагийг хэлэхдээ almost, over, nearly, just гэдэг үгнүүдтэй хамт ихэвчлэн хэрэглэдэг.

almost/nearly-бараг

over-өнгөрч байна

just-дөнгөж

Example:

Хэрвээ цаг 8-д 2-хон минут дутуу байвал. (It`s almost 8 о`clock) гэж хэлнэ. Эсвэл (It`s nearly 8 o`clock)-(Бараг л 8 цаг
болж байна даа)

Хэрвээ цаг 8-аас 1 минут өнгөрч байвал. (It`s over 8) гэж хэлнэ. Эсвэл (It`s just over 8 o`clock)-(Дөнгөж л 8 өнгөрч
байна) гэж хэлнэ.

Seasons (Жилийн 4 улирал)

Жилийн 4 улирал

Spring- Хавар	Summer- Зун	Autumn- Намар	Winter- Өвөл

Улирал болгон 3 сар үргэлжилдэг:

Spring- Хавар
March- 3 дугаар сар	April- 4 дүгээр сар	May- 5 дугаар сар

Summer- Зун
June- 6 дугаар сар	July- 7 дугаар сар	August- 8 дугаар

Autumn- Намар
September- 9 дүгээр сар	October- 10 дугаар сар	November- 11 дүгээр сар

Winter- Өвөл
December- 12 дугаар сар	January - 1 дүгээр сар	February- 2 дугаар сар

Улирал болгон өөр өөрийн онцлог шинж чанартай:

Spring

Хаврын улиралд өдөр аажмаар уртсаж, цаг агаар дулаарах ба ихэнх үед салхитай байна. Бид хавар Цагаан сарын
баярыг тэмдэглэдэг.

In Spring the days get longer, the weather is warmer can get very windy. We celebrate Tsagaan sar in the spring.

Summer

Зуны улиралд өдөр урт болж цаг агаар ихэнх үед дулаахан, хааяа халуун байна. Зуны улиралд бид амралтаар явдаг.

In summer the days are long and the weather is usually warm and sometimes even hot. We usually go on holiday in
the summer.

Autumn

Намрын улиралд өдөр богиносож, цаг агаар хүйтэрч модны навчис унана. Бид намрын улиралд Халлоуйны

баярыг тэмдэглэдэг.

In autumn the days get shorter, it gets colder and the leaves fall from the trees. We celebrate Halloween in
autumn.

Winter

Өвлийн улиралд өдөр богинохон болж ерөнхийдөө хүйтэн, чийглэг, цастай байна. Өвлийн улиралд бид Шинэ жилийн
баярыг тэмдэглэдэг.

In winter the days are short and it is generally cold and often wet, and it snows. We celebrate Christmas in the
winter.

Цаг хугацаа илэрхийлсэн угтвар үг

Бид in угтварыг улирлыг хэлэхдээ хэрэглэдэг.

Жишээ нь:

In Russia it is cold in (the) winter.

Улирлууд өөрийн гэсэн тэмдэг нэртэй.

Most of the seasons have their own adjective.

Spring

Spring гэдэг үг нь тэмдэг нэр шиг хэлэгдэхгүй ба "хавар шиг" гэж хэлж болно.

Жишээ нь:

The weather is very spring like.

Summer

Тэмдэг нэр нь "summery"

Жишээ нь:

I like summery weather. Би зунархуу/зун шиг улиралд дуртай.

Autumn

Тэмдэг нэр нь "autumnal"

Жишээ нь:

There is an autumnal feeling in the air. Яг л нэг намар юм шигээ.

Winter

Тэмдэг нэр нь "wintry"

Жишээ нь:

The forecast said there would be wintry wind tomorrow. Цаг агаарын мэдээгээр маргааш яг өвлийн салхи шиг салхилна гэв.

!
Өдөр болон сарын нэр нь ТОМ үсгээр эхлэх ба улирлын нэр том үсгээр эхлэхгүй.

Жишээ нь:

Christmas is in December during the winter. Өвөл 12 дугаар сард Зул сарын баяр болдог.

I like it when Christmas Day is on a Sunday. Би Зул сарын баярын өдрийг бүтэн сайнд тохиоход их дуртай байдаг.

Хүний биеийг тодорхойлох (Гадаад дүр төрх)

Describing people
-Хүний биеийг тодорхойлох


She is thin-туранхай	She is fat-бүдүүн	Tall and short-өндөр, намхан

Describing people Хүний биеийг тодорхойлох
height and build Биеийн өндөр ба галбир	type of hair Үсний хэлбэр	complexion Өнгө зүс

Appearances -
Гадна төрх

Height - Биеийн өндөр
How tall is he? Тэр хэр өндөр вэ?	He is tall. Тэр бол өндөр.	He is short. Тэр бол намхан.	He is medium height. Тэр бол дунд зэргийн.
+	He is *very* tall. Тэр бол маш өндөр.	He is *quite* short. Тэр нилээд намхан.	He`s very buildy. Тэр нэлээн биеэрхүү.

Build - Биеийн галбир

She is skinny. Тэр бол хатингар.	She is fat. Тэр бол бүдүүн.
She is thin. Тэр бол туранхай.	She is overweight. Тэр жин хэтэрсэн.
She is slim. Тэр бол гуалиг.	She is plump. Тэр бол махлаг.
She is slender. Тэр бол туяхан.	She is stocky. Тэр бол пагдгар.

Type of hair - Үсний хэлбэр
She has *long* hair. Тэр урт үстэй.	She has *short* hair. Тэр богинохон үстэй.	He is bold. Тэр халзан.	She has *medium length* hair. Тэр дунд зэргийн үстэй.	She has *very long* hair. Тэр маш урт үстэй.	She has *too short* hair. Тэр дэндүү богинохон үстэй.
She has long, *black* hair. Тэр урт хар үстэй.	She has short, *black* hair. Тэр богионохон хар үстэй.	He has long braided hair. Тэр урт сүлжсэн үстэй.	She has medium length, *blonde* hair. Тэр дунд зэргийн хонгор шар үстэй.	She has medium length, *red* hair. Тэр дунд зэргийн улаан үстэй.	She has short, *blonde* hair. Тэр богинохон шаргал үстэй.
She has long, *straight*, black hair. Тэр урт, шулуун, хар үстэй.	She has short, straight, black hair. Тэр богинохон шулуун хар үстэй.	She has long fuzzy hair. Тэр урт арзгар үстэй.	She has medium length, straight, blonde hair. Тэр дунд зэргийн шулуун шаргал үстэй.	She has medium length, *wavy*, red hair. Тэр дунд зэргийн долгионтой үстэй.	She has short, *curly*, blonde hair. Тэр богинохон буржгар шар үстэй.


She has medium blond hair, blue eyes. Тэр дунд зэргийн хонгор шар үстэй, цэнхэр нүдтэй.	He has bold and pale. Тэр халзан, цонхигор царайтай.	She has long straight black hair. Тэр урт шулуун хар үстэй.	He has short hair and thick lips. Тэр богинохон үстэй, зузаан уруултай.	He has short yellow curly hair and bat ears. Тэр богинохон шар буржгар үстэй, дэлдэн чихтэй.	She has fuzzy afro orange hair and glasses. Тэр африкийн арзгар улбар шар үстэй, нүдний шилтэй.

Type of complexion - Өнгө зүс
He is Asian. He has light-brown skin. Тэр цайвар бор арьстай ази хүн.	She is black. She has dark skin. Тэр бол хар. Тэр хар арьстай.	He is white. He has fair skin. Тэр бол цагаан. Тэр цайвардуу арьстай.	She is white. She has slightly tanned skin. Тэр цагаан мөртлөө жаахан бордуу арьстай.	She is white. She has very pale skin. Тэр цагаан гэхдээ маш зонхигор.

Шинэ үгс!

bald, black, blonde, blue, brown, curly, fat, grey, long , medium,

overweight, pale, plump, red, short, skinny, slim, stocky, straight, tall, tanned,

thin, wavy and white

Эдгээр үгс нь тэмдэг нэр ба нэр үгийг тодотгож өгдөг

very-маш, quite-нилээн and slightly-жаахан, үл ялих

Эдгээр үгс нь тодорхойлогч үгнүүд ба тэмдэг нэрийг тодорхойлж өөрчилдөг

Describing people`s features

Гадаад төрхөөр нь хүнийг тодорхойлох

eyes(нүд)

right eye-баруун нүд

left eye-зүүн нүд

nose(хамар)

left nostril-зүүн хамрын нүх

right nostril-баруун хамрын нүх

mouth(ам)

upper lip-дээд уруул

lower lip-доод уруул

ears(чих)

right ear-баруун чих

left ear-зүүн чих

Possessive pronouns (Хамаатуулах төлөөний нэр)

Хамаатуулах төлөөний үг

Эзэмшил, өмч болохыг харуулахын тулд хамаатуулах хэлбэрийн төлөөний үг нь нэр үгийг тодорхойлж байдаг.

Жишээ нь:

I`m Saikhana.

My
name`s Saikhana. Миний нэр Сайханаа.

Хамаатуулах төлөөний үг нь нэр үгийн өмнө ордог.

Saikhana is my name. Сайханаа бол миний нэр.


I found my keys.	He has forgotten his glasses.
This is my keys.	Where has he left his glasses?

Биеийн төлөөний нэр Хамаатуулах төлөөний үг

I	би	my	миний
you	чи	your	чиний
he	тэр эрэгтэй	his	тэр эрэгтэйн
she	тэр эмэгтэй	her	тэр эмэгтэйн
it	энэ юм	its	энэ юмны
we	бид	our	манай
you	та нар	your	та нарын
they	тэд нар	their	тэд нарын

Асуулт асуух

"Whose .......?"
гэдэг асуулт нь хэн нэгэнд ямар нэг юм хамаардаг эсэх тухай асуудаг. Энэ нь "Хэний" гэсэн үг юм.

Жишээ нь:

Q) "Whose book is this?" Энэ хэний ном бэ?

A) "It`s Mr Bean`s book." эсвэл "It`s his book." Энэ бол Mr. Бэнны ном. Эсвэл энэ түүний ном.

Анхаар!

Хамаатуулахын
"s"
-ийг үйл үгийн хураангуй хэлбэртэй андуурч болохгүй:

Нэр үг + "s = хамаатуулах төлөөний үг үү эсвэл "is" үү?
"s = хамаатуулах	"s = is
Lynne`s name. = Her name. Bob`s house. = His house.	My name`s Lynne. = My name is Lynne. Bob`s nice. = Bob is nice. Who`s English? = Who is English?
The hotel `s name`s The Marriott. = Its name is the Marriot.

Харилцан яриа:

Mr Bean meets a new student.
Mr. Бэнн нэг шинэ оюутантай уулзаж байгаа нь:

Mr Bean:	Hello, my name`s Chris Bean. I`m *your* new English teacher.
Student:	Hello, Mr Chris, it`s nice to meet you.
Mr Bean:	No, that`s not right. My first name is Chris, my last name is Bean.
Student:	Oh, I`m sorry, Mr Bean.
Mr Bean:	That`s all right. What`s *your* name?
Student:	My first name is Sam, my last name is Chan.
Mr Bean:	Good. You can call me by my first name, Chris, if you like.
Student:	Great, you can call me Sam.
Mr Bean:	Good. Well it`s time to start *our* lesson.

Today, yesterday, tomorrow... (Өнөөдөр, өчигдөр, маргааш...)

Description: http://edu.olloo.mn/english/content_files/picture/today%20and%20yesturday.gif

Present - Одоо	Past - Өнгөрсөн
am/is	was
are	were

Цаг хугацааны бусад илэрхийлэл

Гараг

The past - Өнгөрсөн			The present - Одоо	The future - Ирээдүй
Monday	Tuesday	Wednesday	Thursday	Friday	Saturday	Sunday
*Last Monday* - Өнгөрсөн Даваа гараг	The day before *yesterday* - уржигдар	*Yesterday* - өчигдөр	*Today* - өнөөдөр	*Tomorrow* - маргааш	The day after *tomorrow* - нөгөөдөр	*Next Sunday* - дараагийн бүтэн сайн

Сар

The past - Өнгөрсөн			The present - Одоо	The future - Ирээдүй
July	August	September	October	November	December	January
*Last* July -өнгөрсөн 7-р сар	The month before *last* - өнгөрсөн сарийн сарийн өмнөх сар	*Last* month - өнгөрсөн сар	*This* month - энэ сар	*Next* month - дараа сар	The month after *next* - дараачийн дараа сар	*Next* January -дараагийн 1-р сар

Жил

The past			The present	The future
2001	2001	2002	2003	2004	2005	2006
*Three years ago* - 3 жилийн өмнө	The year before last - уржнан жил	*Last* year - өнгөрсөн жил	*This* year - энэ жил	*Next* year - дараа жил	The year after *next* - дараагийн дараа жил	*In three years time* - 3 жилийн дотор

Дахин бататгах

Today is Tuesday.
Өнөөдөр бол Мягмар гараг.

Yesterday was Monday.
Өчигдөр бол Даваа гараг байсан.

The day before yesterday was Sunday.

Уржигдар бол Ням гараг байсан.

Tomorrow will be Wednesday.

Маргааш бол Лхагва гараг.

The day after tomorrow will be Thursday.

Нөгөөдөр бол Пүрэв гараг.

This month is January.

Энэ сар бол 1-р сар.

Last month was December.

Өнгөрсөн сар бол 12-р сар байсан.

The month before last was November.

Энэний урд талын сар бол 11-р сар байсан.

Next month will be February.
Дараагийн сар бол 2-р сар.

The month after next will be March.
Дараачийн дараа сар бол 3-р сар.

Жишээ нь:

Mr Bean is finding out about his students birthdays.

Mr. Бэнн оюутнуудынхаа төрсөн өдрийг мэдэж авч буй нь:

Mr Bean:	Sam, when is your birthday?
Student:	It is on the 22nd of September.
Mr Bean:	Oh, really! But today is the 23rd of September.
Student:	Yes.
Mr Bean:	That means your birthday was yesterday!
Student:	Yes it was.
Mr Bean:	Well, happy birthday for yesterday Sam.
Student:	Thank you.
Mr Bean:	Sally, when is your birthday?
Sally:	My birthday is on the 24th of September.
Mr Bean:	No.
Sally:	Yes. It is my birthday tomorrow!
Mr Bean and Sam:	Happy birthday for tomorrow Sally.
Sally:	Thank you.

Past simple tense-Энгийн өнгөрсөн цаг (зөвшөөрсөн хэлбэр - "I did")

Энгийн өнгөрсөн цагийг өгүүлбэрийн бүтцийг судлаж эхлэхийн өмнө ойлгож мэдэх ёстой хамгийн гол зүйл бол энэ цагийг ямар тохиолдолд хэрэглэх вэ гэдэг
асуудал юм. Ямарваа нэгэн үйлдэл хийгдэж дуусан тохиолдолд энэ цагийг хэрэглэдэг . Жишээ нь:

Би гэрэл асаасан	I turned on the light	гэрэл асаах гэдэг үйлдэл хийгдэж дууссан байна.
Эцэг эх маань энэ байшинг 6 сарын өмнө худалдаж авсан	My parents bought this house six months ago	байшин худалдаж авах гэдэг үйлдэл 6 сарын өмнө хийгдэж дууссан үйлдэл байна.

Үйл үгийг дүрмийн/regular ба дүрмийн бус /irregular гэж хоёр ангилдаг. Дүрмийн үйл үгийн хувьд -ed гэсэн
залгавар авч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг бол дүрмийн бус үйл үгийн хувьд тухайн үйл үг хувирч өнгөрсөн цөг нь үүсдэг тул эдгээр үйл үгсийг цээжлэх шаардлагатай
байдаг:

Subject	Past tense
I	did	had	worked	ate
you	did	had	worked	ate
he	did	had	worked	ate
she	did	had	worked	ate
it	did	had	worked	ate
we	did	had	worked	ate
you	did	had	worked	ate
they	did	had	worked	ate

Бен өчигдөр юу хийсэн бэ?

Yesterday Mr Bean woke up at 6.00 am.	Бен өчигдөр өглөөний 6 цагт сэрсэн.
He got up at 6.15 am, and went to the bathroom.	Тэр 6 цаг 15 минутанд босоод угаалгын өрөө рүү явсан.
He had a shower, then he had a shave and brushed his teeth.	Тэр шүршүүрт ороод, сахлаа хусаж, шүдээ угаасан.
He ate breakfast at about 7.00 am.	Тэр өглөөний цайгаа 7 цагт уусан.
After breakfast he read the newspaper.	Өглөөний цайны дараа сонин уншсан.
At 7.30 am he went to work.	Тэр 7 цаг 30 минутанд ажил руугаа явсан.

Зөв бичих дүрэм - Дүрмийн үйл үгнүүд:

-e -
ээр төгссөн үгнүүд
/ -d залгавар авна. Жишээ нь: like-liked, hike-hiked

-y
-
ээр төгссөн үгнүүд
/ -d залгавар авна гэвч у нь i аар солигдоно. Жишээ нь: worry-worried, cry-cried

Зөв бичих дүрэм - Дүрмийн бус үйл үгнүүд:

Эдгээр нь ямар ч дүрэмгүй хувирна! Жишээ нь:

be-was/were

do-did

have-had

go-went

Possessive pronouns (Хамаатуулах төлөөний нэр)

Хамаатуулах төлөөний үг


I found my keys.	He has forgotten his glasses.
This is my keys.	Where has he left his glasses?

Биеийн төлөөний нэр Хамаатуулах төлөөний үг

I	би	my	миний
you	чи	your	чиний
he	тэр эрэгтэй	his	тэр эрэгтэйн
she	тэр эмэгтэй	her	тэр эмэгтэйн
it	энэ юм	its	энэ юмны
we	бид	our	манай
you	та нар	your	та нарын
they	тэд нар	their	тэд нарын

Анхаар!

Хамаатуулахын
"s"
-ийг үйл үгийн хураангуй хэлбэртэй андуурч болохгүй:

Нэр үг + "s = хамаатуулах төлөөний үг үү эсвэл "is" үү?
"s = хамаатуулах	"s = is
Lynne`s name. = Her name. Bob`s house. = His house.	My name`s Lynne. = My name is Lynne. Bob`s nice. = Bob is nice. Who`s English? = Who is English?
The hotel `s name`s The Marriott. = Its name is the Marriot.

Харилцан яриа:

Mr Bean meets a new student.
Mr. Бэнн нэг шинэ оюутантай уулзаж байгаа нь:

Mr Bean:		Hello, my name`s Chris Bean. I`m *your* new English teacher.
Student:		Hello, Mr Chris, it`s nice to meet you.
Mr Bean:		No, that`s not right. My first name is Chris, my last name is Bean.
Student:		Oh, I`m sorry, Mr Bean.
Mr Bean:		That`s all right. What`s *your* name?
Student:		My first name is Sam, my last name is Chan.
Mr Bean:		Good. You can call me by my first name, Chris, if you like.
Student:		Great, you can call me Sam.
Mr Bean:		Good. Well it`s time to start *our* lesson.
Дэлгэрэнгvй хичээлийн агуулга		Дасгал

Today, yesterday, tomorrow... (Өнөөдөр, өчигдөр, маргааш...)

Present - Одоо	Past - Өнгөрсөн
am/is	was
are	were

Цаг хугацааны бусад илэрхийлэл

Гараг

The past - Өнгөрсөн			The present - Одоо	The future - Ирээдүй
Monday	Tuesday	Wednesday	Thursday	Friday	Saturday	Sunday
*Last Monday* - Өнгөрсөн Даваа гараг	The day before *yesterday* - уржигдар	*Yesterday* - өчигдөр	*Today* - өнөөдөр	*Tomorrow* - маргааш	The day after *tomorrow* - нөгөөдөр	*Next Sunday* - дараагийн бүтэн сайн

Сар

The past - Өнгөрсөн			The present - Одоо	The future - Ирээдүй
July	August	September	October	November	December	January
*Last* July -өнгөрсөн 7-р сар	The month before *last* - өнгөрсөн сарийн сарийн өмнөх сар	*Last* month - өнгөрсөн сар	*This* month - энэ сар	*Next* month - дараа сар	The month after *next* - дараачийн дараа сар	*Next* January -дараагийн 1-р сар

Жил

The past			The present	The future
2001	2001	2002	2003	2004	2005	2006
*Three years ago* - 3 жилийн өмнө	The year before last - уржнан жил	*Last* year - өнгөрсөн жил	*This* year - энэ жил	*Next* year - дараа жил	The year after *next* - дараагийн дараа жил	*In three years time* - 3 жилийн дотор

Mr Bean:	Sam, when is your birthday?
Student:	It is on the 22nd of September.
Mr Bean:	Oh, really! But today is the 23rd of September.
Student:	Yes.
Mr Bean:	That means your birthday was yesterday!
Student:	Yes it was.
Mr Bean:	Well, happy birthday for yesterday Sam.
Student:	Thank you.
Mr Bean:	Sally, when is your birthday?
Sally:	My birthday is on the 24th of September.
Mr Bean:	No.
Sally:	Yes. It is my birthday tomorrow!
Mr Bean and Sam:	Happy birthday for tomorrow Sally.
Sally:	Thank you.

Би гэрэл асаасан	I turned on the light	гэрэл асаах гэдэг үйлдэл хийгдэж дууссан байна.
Эцэг эх маань энэ байшинг 6 сарын өмнө худалдаж авсан	My parents bought this house six months ago	байшин худалдаж авах гэдэг үйлдэл 6 сарын өмнө хийгдэж дууссан үйлдэл байна.

Subject	Past tense
I	did	had	worked	ate
you	did	had	worked	ate
he	did	had	worked	ate
she	did	had	worked	ate
it	did	had	worked	ate
we	did	had	worked	ate
you	did	had	worked	ate
they	did	had	worked	ate

Бен өчигдөр юу хийсэн бэ?

Yesterday Mr Bean woke up at 6.00 am.	Бен өчигдөр өглөөний 6 цагт сэрсэн.
He got up at 6.15 am, and went to the bathroom.	Тэр 6 цаг 15 минутанд босоод угаалгын өрөө рүү явсан.
He had a shower, then he had a shave and brushed his teeth.	Тэр шүршүүрт ороод, сахлаа хусаж, шүдээ угаасан.
He ate breakfast at about 7.00 am.	Тэр өглөөний цайгаа 7 цагт уусан.
After breakfast he read the newspaper.	Өглөөний цайны дараа сонин уншсан.
At 7.30 am he went to work.	Тэр 7 цаг 30 минутанд ажил руугаа явсан.

1 коммент.:

Jamts Dash комментирует...: Хичээл хэрхэн таалагдаж байгаа талаар сэтгэгдэл үлдээгээрэй.

Жамц.Д; 1 февраля 2013 г. в 03:12

.

Нүүр

_www.watt.mn_

__FM 104,5 radio_

Агуулга